Μία αχτίδα φωτός

Ένα ενδιαφέρον άρθρο του βετεράνου Ισραηλινού ειρηνιστή Ούρι Αβνέρι
για το τι σηματοδοτούν για το Ισραήλ οι τελευταίες εξελίξεις με την επίθεση στον στολίσκο της ελευθερίας*

Νύχτα. Πηχτό σκοτάδι. Βρέχει πολύ. Η ορατότητα σχεδόν στο μηδέν. Και ξαφνικά, μία αχτίδα φωτός! Για ένα δευτερόλεπτο, το τοπίο φωτίζεται. Για αυτό το κρίσιμο δευτερόλεπτο, το περιβάλλον που μας περιστοιχίζει φαίνεται διαφορετικό. Δεν είναι όπως συνήθιζε ένα είναι.
Η ενέργεια της κυβέρνησης μας κατά του στολίσκου που κουβαλούσε βοήθεια προς την Γάζα ήταν μία αχτίδα φωτός. Οι Ισραηλινοί συνήθως ζουν στο σκοτάδι όσον αφορά τον κόσμο. Αλλά για αυτή την ξαφνική στιγμή, ο πραγματικός περίγυρος μπόρεσε να φανεί και δείχνει εκφοβιστικός. Τότε το σκοτάδι μας σκέπασε, το Ισραήλ επέστρεψε στην φούσκα του, ο κόσμος εξαφανίστηκε από μπρος.
Αυτό το ξαφνικό δευτερόλεπτο ήταν αρκετό για να φέρει στο φως μία απαίσια σκηνή. Σε όλα σχεδόν τα μέτωπα, η κατάσταση όσον αφορά το κράτος του Ισραήλ επιδεινώθηκε από τότε που φάνηκε η τελευταία αχτίδα φωτός.
Ο στολίσκος και η επίθεση εναντίον του δεν ήταν αυτά που δημιούργησαν τον περίγυρο. Βρισκόταν εδώ από τότε που η παρούσα κυβέρνηση δημιουργήθηκε. Αλλά η επιδείνωση δεν άρχισε ούτε αυτή καν τότε. Άρχισε πολύ καιρό πριν.
Η ενέργεια του Εχούντ Μπαράκ και Σία, έφερε στην επιφάνεια την κατάσταση όπως είναι τώρα και έδωσε επιπλέον μία ακόμη ώθηση προς την λάθος κατεύθυνση. Πως το νέο τοπίο μοιάζει υπό το φως της αστραπής του Μπαράκ.
Στη λίστα προηγείται ένα γεγονός που φαίνεται κανείς να μην έχει προσέξει μέχρι τώρα: το θάνατο του Ολοκαυτώματος. Με όλο το θόρυβο που η υπόθεση αυτή προκάλεσε σε ολόκληρο τον κόσμο, το Ολοκαύτωμα ούτε καν αναφέρθηκε. Όντως, στο Ισραήλ υπήρξαν μερικοί που αποκάλεσαν τον Ερντογάν «νέο Χίτλερ» και κάποιοι που μισούν το Ισραήλ μίλησαν για «ναζιστική επίθεση», αλλά στην πράξη το Ολοκαύτωμα εξαφανίστηκε.
Για δύο γενιές, η εξωτερική μας πολιτική χρησιμοποιούσε το Ολοκαύτωμα ως βασικό της εργαλείο. Οι τύψεις του κόσμου καθόριζαν την συμπεριφορά απέναντι στο Ισραήλ. Τα (δικαιολογημένα) αισθήματα ενοχής-είτε για τις φρικαλεότητες είτε για την αδιαφορία, ανάγκαζαν την Ευρώπη και την Αμερική να συμπεριφέρονται στο Ισραήλ διαφορετικά από οποιαδήποτε άλλη χώρα-από τους πυρηνικούς εξοπλισμούς μέχρι τους οικισμούς. Κάθε κριτική στις ενέργειες της κυβέρνησης μας χαρακτηρίζονταν αυτόματα αντισημιτισμός και σιωπούσαν.
Αλλά ο χρόνος κάνει τη δουλειά του. Νέες τραγωδίες έχουν ευαισθητοποιήσει τον κόσμο. Για μία νέα γενιά, το Ολοκαύτωμα είναι κάτι που ανήκει στο μακρινό παρελθόν, ένα κεφάλαιο στην ιστορία. Το αίσθημα ενοχής έχει εξαφανιστεί σε όλες τις χώρες, εκτός από την Γερμανία. Η κοινή γνώμη στο Ισραήλ δεν το πρόσεξε, γιατί στο Ισραήλ το ίδιο το Σοά(σ.σ. Ολοκαύτωμα) είναι ζωντανό και παρόν. Πολλοί Ισραηλινοί είναι παιδιά ή εγγόνια επιζώντων του Ολοκαυτώματος και το Ολοκαύτωμα έχει επηρεάσει την παιδική τους ηλικία. Επιπλέον, ένα τεράστιο σύστημα εξασφαλίζει ότι το Ολοκαύτωμα δεν θα εξαφανιστεί από την μνήμη μας, ξεκινώντας από το νηπιαγωγείο, με τελετές και ημέρες μνήμης μέχρι τις οργανωμένες εκδρομές « εκεί πέρα».
Ως εκ τούτου τα Ισραηλινό κοινό σοκαρίστηκε βλέποντας το Ολοκαύτωμα να χάνει τη δύναμή του ως πολιτικό εργαλείο. Το πιο αξιόλογο όπλο μας αχρηστεύτηκε.
Κεντρικός πυλώνας της πολιτικής μας είναι η συμμαχία με τις ΗΠΑ. Για να χρησιμοποιήσω μία αγαπημένη φράση του Βενιαμίν Νετανιάου(με άλλο νόημα): Είναι «ο βράχος της ύπαρξης μας». Για πολλά χρόνια, η συμμαχία μας κρατούσε ασφαλείς από όλα τα προβλήματα. Ξέραμε ότι μπορούσαμε να έχουμε πάντα όσα χρειαζόμασταν από τις ΗΠΑ: εξελιγμένα όπλα για να διατηρούμε την υπεροχή έναντι όλων των αραβικών στρατών μαζί, πυρομαχικά σε μέρες πολέμου, λεφτά για την οικονομία μας, το βέτο στο Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών, την αυτόματη υποστήριξη για όλες τις ενέργειες των διαδοχικών μας κυβερνήσεων. Κάθε μικρή και μεγάλη χώρα στον κόσμο γνώριζε ότι για να εξασφαλίσει την είσοδο στο παλάτι της Ουάσιγκτον, ο Ισραηλινός θυρωρός έπρεπε να λαδωθεί.
Πέρσι όμως ρήγματα παρουσιάστηκαν στον πυλώνα. Όχι οι μικρές γρατσουνιές και γδαρσίματα που φέρνουν πόνο και δάκρυα, αλλά ρήγματα που προκλήθηκαν από ξεθεμελίωση του εδάφους. Η αμοιβαία αντιπάθεια μεταξύ Μπαράκ Ομπάμα και Βιεναμίν Νετανιάου είναι ένα μόνο σύμπτωμα ενός πολύ βαθύτερου προβλήματος.
Ο επικεφαλής της Μοσάντ είπε στη Βουλή την προηγούμενη εβδομάδα: «Για τις ΗΠΑ, έχουμε πάψει να είμαστε ενεργητικό και έχουμε γίνει παθητικό». Το γεγονός αυτό το έθεσε με τον καλύτερο τρόπο ο Στρατηγός Νταίηβιντ Πετρέους, όταν δήλωνε ότι η συνεχιζόμενη διαμάχη Ισραήλ-Παλαιστινίων θέτει σε κίνδυνο τις ζωές Αμερικανών στρατιωτών στο Ιράκ και το Αφγανιστάν. Οι κατοπινές προσπάθειες υποβάθμισης δεν μειώνουν την σπουδαιότητα αυτής της προειδοποίησης.
Δεν είναι μόνο οι Ισραηλινό-Αμερικανικές σχέσεις που έχουν περάσει από μία τεράστια αλλαγή, αλλά η στάση των ίδιων των ΗΠΑ αλλάζει προς το χειρότερο, κακός οιωνός για το μέλλον της ισραηλινής πολιτικής. Ο κόσμος αλλάζει αργά και ολοκληρωτικά. Οι ΗΠΑ παραμένουν αδιαμφισβήτητα η πιο ισχυρή χώρα, αλλά δεν είναι πλέον η πανίσχυρη υπερδύναμη που ήταν από το 1989. Η Κίνα σφίγγει τα ποντίκια της, χώρες όπως η Ινδία και η Βραζιλία γίνονται ισχυρότερες, χώρες όπως η Τουρκία-ναι η Τουρκία-αρχίζουν να παίζουν ρόλο.
Δεν είναι θέμα ενός ή δύο χρόνων, αλλά όποιος σκέπτεται το μέλλον του Ισραήλ σε δέκα, είκοσι χρόνια πρέπει να κατανοήσει ότι αν δεν υπάρξει σοβαρή αλλαγή στη στάση μας, η θέση μας επίσης θα κλονιστεί.
Αν η συμμαχία μας με τις ΗΠΑ είναι ο ένας κεντρικός πυλώνας της ισραηλινής πολιτικής, η υποστήριξη από τη μεγάλη πλειοψηφία του Εβραϊσμού στον κόσμο είναι η δεύτερη. Για 62 χρόνια, μπορούσαμε να στηριζόμαστε με κλειστά μάτια σε αυτό. Ό,τι και να κάναμε-σχεδόν όλοι οι Εβραίοι του κόσμου κάθονταν προσοχή και χαιρετούσαν. Στη φωτιά και το νερό, στη νίκη ή την ήττα, σε δοξασμένες ή σκοτεινές σελίδες-οι Εβραίοι στον κόσμο μας στήριζαν, δίνοντας χρήματα, διαδηλώνοντας, πιέζοντας τις κυβερνήσεις τους. Χωρίς δεύτερη σκέψη, χωρίς κριτική.
Όχι πια. Σιωπηλά, ρήγματα παρουσιάζονται και σε αυτόν τον πυλώνα. Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι οι περισσότεροι Αμερικανοί νέοι Εβραίοι γυρνούν την πλάτη στο Ισραήλ. Δεν αλλάζουν απλά στρατόπεδο από το ισραηλινό κατεστημένο στο φιλελεύθερο στρατόπεδο του Ισραήλ, αλλά γυρνούν την πλάτη στο Ισραήλ συνολικά.
Ούτε αυτό θα γίνει αμέσως αισθητό. Η AIPAC συνεχίζει να προκαλεί φόβο στις καρδιές στην Ουάσιγκτον, το Κογκρέσο θα συνεχίσει να χορεύει στους ρυθμούς της. Όταν όμως η νέα γενιά έλθει σε θέσεις κλειδιά, η στήριξη προς το Ισραήλ θα σταματήσει. Οι Αμερικανοί πολιτικοί θα σταματήσουν να σέρνονται στα μπατζάκια τους και η αμερικανική κυβέρνηση σταδιακά θα αρχίσει να αλλάζει τις σχέσεις της μαζί μας.
Στη γειτονιά μας και εκεί γίνονται τεράστιες αλλαγές, μερικές κάτω από την επιφάνεια. Το περιστατικό με τον στολίσκο τις έφερες στο φως. Η επιρροή των συμμάχων μας μειώνεται αισθητά. Χάνουν βάρος και μια παλιά-νέα δύναμη αναδύεται: η Τουρκία.
Ο Χόσνι Μουμπάρακ είναι απασχολημένος με τις προσπάθειες του να δώσει την εξουσία στον γιό του, τον Γκαμάλ. Η ισλαμική αντιπολίτευση στην Αίγυπτο ενισχύεται. Τα χρήματα των Σαουδαράβων έλκονται από την Τουρκία. Ο Ιορδανός μονάρχης αγωνίζεται να προσαρμοστεί. Ο άξονας Τουρκία-Ιράν-Συρία-Χεζμπολάχ-Χαμάς κερδίζει έδαφος, ο άξονας Αίγυπτος-Σαουδική Αραβία-Φατάχ παρακμάζει.
Η πιο σημαντική όμως αλλαγή είναι αυτή που γίνεται στην διεθνή κοινή γνώμη. Πρόσφατα, ένας ισραηλινός τηλεοπτικός σταθμός έδειξε μία ταινία για τις Γερμανίδες και Σουηδές εθελόντριες που κατέκλυζαν το Ισραήλ την δεκαετία του ’50 και ’60 για να ζήσουν και να εργαστούν(και μερικές φορές παντρευτούν) στα κιμπούτς. Το Ισραήλ φάνταζε τότε ως μία μικρή χώρα περιστοιχισμένη από μισητούς εχθρούς, ένα κράτος που γεννιόταν από τις στάχτες του Ολοκαυτώματος για να γίνει ένας παράδεισος ελευθερίας, ισότητας και δημοκρατίας, ο οποίος έβρισκε την πιο ευγενή του έκφραση στην μοναδική εμπειρία του κιμπούτς.
Η τρέχουσα γενιά ιδεαλιστών νέων από ολόκληρο τον κόσμο, κορίτσια και αγόρια, που κάποτε γινόντουσαν εθελοντές για τα κιμπούτς, βρίσκονται τώρα στα καταστρώματα των πλοίων που βάζουν πλώρη για την ρημαγμένη, εξαθλιωμένη και πεινασμένη Γάζα, η οποία αγγίζει τις καρδιές πολλών νέων ανθρώπων. Ο Ισραηλινός Δαβίδ έχει μετατραπεί στον βίαιο Ισραηλινό Γολιάθ.
Ούτε η πιο έξυπνη προπαγάνδα δεν μπορεί αυτό να το αλλάξει. Για χρόνια, τώρα, ο κόσμος βλέπει το κράτος του Ισραήλ κάθε μέρα στις οθόνες της τηλεόρασης και στα πρωτοσέλιδα, με την εικόνα των πάνοπλων στρατιωτών να πυροβολούν παιδιά που πετούν πέτρες, με όπλα που σπέρνουν φώσφορο σε κατοικημένες περιοχές, ελικόπτερα που εκτελούν «συγκεκριμένους στόχους» και τώρα πειρατές που επιτίθενται σε πλοία με αμάχους στην ανοικτή θάλασσα. Τρομοκρατημένες γυναίκες με τραυματισμένα μωρά στα χέρια τους, άνδρες ακρωτηριασμένους, καταστραμμένα σπίτια. Όταν κάποιος βλέπει εκατοντάδες εικόνες σαν αυτές για κάθε εικόνα που δείχνει ένα άλλο Ισραήλ, το Ισραήλ μετατρέπεται σε τέρας. Ακόμη περισσότερο καθότι η ισραηλινή μηχανή προπαγάνδας καταφέρνει επιτυχώς να αποκρύπτει κάθε νέο για το στρατόπεδο ειρήνης του Ισραήλ.
Πριν πολλά χρόνια, όταν ήθελα να κοροϊδέψω την εμμονή των ηγετών μας να χρησιμοποιούν βία, παράφρασα ένα ρητό που αντικατοπτρίζει σε μεγάλο βαθμό την εβραϊκή σοφία: «αν η βία δεν πετυχαίνει, χρησιμοποίηση το μυαλό». Για να δείξω το πόσο διαφορετικοί είμαστε εμείς οι Ισραηλινοί από τους Εβραίους, άλλαξα τις λέξεις: «αν η βία δεν πετυχαίνει, χρησιμοποίησε ακόμη περισσότερη βία».

*http://zope.gush-shalom.org/home/en/channels/avnery/1276942826/